Minder afval op de OK

Vanuit positiviteit strijden voor minder afval op de OK 

Annemarie Leliveld is een ‘happy sustainability warrior’ en werkzaam als uroloog in het UMCG. Namens de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) is ze als afgevaardigde aangesloten bij het Landelijk Netwerk Groene OK en strijd ze op positieve wijze voor een groene OK. Dit doet ze door bewustzijn te creëren en het gevoel van een druppel op de gloeiende plaat weg te nemen. Ze geeft in gesprekken met collega’s en tijdens presentaties veel concrete voorbeelden. Het zit volgens haar in het benoemen en delen van goede voorbeelden. Soms in kleine stapjes en daar blij over te zijn. En wees ook gul, benadrukt Annemarie. Gun elkaar succesjes in de strijd voor afvalvermindering. Delen net zoals Maria Koijck, die als ruimtelijk kunstenares viral ging met de video over het afval van haar operatie. Ze bereikt het verschil en de verandering met haar community art. Maria laat mensen op een andere manier naar afval kijken door ze met levensgrote kunstwerken te confronteren, gemaakt met enorme hoeveelheden afval.

Door de weerstand heen voor een groene OK

“Je leeft niet als je geen weerstand hebt, je wordt er een beter mens van. Ik probeer het altijd positief te benaderen, mijn glas is altijd halfvol. Begin bij mensen die zeggenschap hebben, om een volledig integraal beleid uit te rollen. Probeer het altijd positief te benaderen dan krijg je de rest ook mee. Maak collega’s bewust op het moment dat ze iets doen, dat werkt! Aanleiding om te strijden voor een groene OK was voor mij een sluimerende irritatie over het misbruik van blauwe celstofmatjes. De hele matjesdiscussie in het UMCG heeft uiteindelijk geleid tot een infographic, waarin de kern van de discussie nu heel scherp en visueel wordt weergegeven. Het gebruiksconcept dat we hiervoor hebben ontwikkeld willen we ook toepasbaar maken op andere producten. Deze infographic kan ook in andere ziekenhuizen worden ingezet voor meer bewustwording over verspilling, waar diezelfde blauwe celstofmatjes gebruikt worden als duizenddingendoekje. Delen net zoals Maria die viral ging met haar video. Beeld is zoveel sterker dan woorden en tekst.”

Richt je op mensen die willen helpen met verduurzamen

“Maar ook achteloosheid van medewerkers om voor een operatie alles al uit te pakken. Dat vind ik heel treurig, en zo zonde! Ik gebruik namelijk niet alles wat klaargelegd wordt. Tegenwoordig vraag ik daarom te wachten met uitpakken van items die ik misschien niet nodig heb. En leg dan uit waarom. Dan neem ik voor lief dat ik iets langer moet wachten wanneer ik het toch nodig heb. Voorbeelden geven en met mensen in gesprek gaan helpt enorm. Stel eens wat vaker de vraag, hoe doe je dat thuis? Daar zijn mensen vaak veel zuiniger. Je moet niet als een politieagent gaan rondlopen en vertellen wat niet mag. Je moet als voorbeeld geven dat je processen net zo veilig en goed kunt laten verlopen met minder. Maak er een positief verhaal van! Ik heb goed nieuws, we zijn met gedragspsychologen in gesprek geweest. Hier kwam uit dat wanneer 25 tot 30 procent van je collega’s bewust zijn en ernaar handelen, dat daarna de echte versnelling komt van mensen die volgen. Focus op gedrag voor bewustwording en richt je op de mensen die willen helpen.”

Zes zakken operatieafval om een discussie op gang te krijgen

“Door mijn borstkanker raakte ik mijn passie volledig kwijt en kreeg ik een onbestemd gevoel, te vergelijken met een burn-out. Totdat het verwijderen van één hechting, door één knipje, met een ijzeren schaar die daarna werd weggegooid, mij weer aanzette tot creativiteit. Ik liep nog achter de verpleegkundige aan om haar schaar terug te geven omdat ik dacht dat ze die was vergeten. Toen ik zelf verpleegkundige was hadden we allemaal onze eigen schaar in de zak en daar was je zuinig op. Een pleistertje met je naam op de schaar, elke keer schoonmaken met wat alcohol en hup weer klaar voor de volgende handeling bij de patiënt. Maar dat was niet zo met deze schaar, helemaal overgekomen uit Japan en werd na één knipje weggegooid bij het medisch afval. Mijn nieuwe doel was duidelijk. Ik wilde een beeld creëren waarmee ik hoopte een discussie op gang te krijgen in de gezondheidszorg over verspilling. Mijn doel was om mensen bewust te maken dat je heel simpel bewustere keuzes kan maken om afval te verminderen. Ik kom zelf uit de zorg als verpleegkundige, dus weet hoe het eraan toe gaat. Het zaadje was geplant en een jaar later werd ik weer geopereerd. Voor de operatie van mijn borstreconstructie heb ik de plastisch chirurg gevraagd al het afval van de operatie te verzamelen en in zakken te doen. Het eerste wat de verpleegkundige tegen mij zei toen ik wakker werd na de operatie: Maria we hebben het afval in jouw kamer gezet. Toen had ik nog geen idee hoeveel het was en wist ik nog niet wat ik ging maken. Ik werd zo emotioneel toen ik al dat afval zag en wist dat er tien uur lang mensen bezig zijn geweest om mij symmetrisch te maken. De hoeveelheid afval heeft me echt verrast. De eerste zorg was het wegsmokkelen van mijn zes zakken ziekenhuisafval.”

Ik hoopte op impact, het werd zoveel meer…

“Het idee kwam snel, het moest een video worden. Tijdens het maken van de video waren we diep onder de indruk van de hoeveelheid afval. Ik werd zo emotioneel tijdens het sorteren en alles in de cirkel wegleggen. Het was muisstil in het Martini Theater, ik hoorde alleen het gezoem van de drone die boven me hing. Voor mij was het ook een soort verwerking. Ik hoopte op impact, het werd zoveel meer, het effect heeft me echt verrast! Mijn doel was met deze video een discussie op gang te krijgen. Kan dit anders? Want in mijn beleving kan iedereen een verandering bewerkstelligen, een verschil maken en beweging in gang brengen.“

5 tips van de kenners

Start een groene beweging

Het gaat in de gezondheidszorg vaak om procedures en protocollen, vastgelegd papierwerk. Terwijl het eigenlijk om aandacht zou moeten gaan, vertelt Maria. Met vijf kernpunten voor het delen van groene kennis en bewustwording sluiten ze het gesprek af.

• Overwin weerstand
• Doorbreek taboes
• Werk samen
• Hou het simpel
• Licht goed voor 

Ja het kan anders!

Maria heeft inmiddels antwoord op haar vraag: Kan het ook anders? Want haar operatie was niet te voorkomen maar het in beeld brengen van de hoeveelheid operatieafval heeft ertoe geleid dat bedrijven komen met oplossingen zodat dit afval vermindert kan worden.

Is dat dan allemaal nodig? Ja beantwoordt Annemarie deze vraag, om beweging te krijgen is het cruciaal dat de mensen die erover gaan mee zijn en dit op het netvlies hebben.