De juiste keuze voor een optimale vasculaire toegang

In 2015 heeft Ton van Boxtel al eens in het magazine Sharing Expertise van B. Braun verteld over het belang van de juiste keuze voor een optimale vasculaire toegang, perifeer of centraal, passend bij de therapie en de individuele patiënt. Na bijna tien jaar vroegen we hem opnieuw naar zijn inzichten en mening.

“In vergelijking met andere Europese landen zoals bijvoorbeeld België, Italië, Spanje en Griekenland wordt er in Nederland nog altijd vaak gekozen voor een perifeer intraveneuze katheter (PIVC) of perifeer ingebrachte centrale katheter (PICC lijn) bij een cytostatica kuur, zonder goed na te denken over de gevolgen voor de patiënt. Er is wel wat vooruitgang geboekt in de afgelopen jaren en gelukkig zie je steeds meer initiatieven ontstaan in de ziekenhuizen voor een duidelijk infusiebeleid, maar een echt overkoepelende richtlijn is er nog niet. Die is wel in de maak, wat een stap in de goede richting is natuurlijk. Belangrijk bij het maken van en werken met zo’n richtlijn, is om ook meer te kijken vanuit het perspectief van de patiënt en dat belang mee te laten wegen in de keuze die gemaakt wordt.”

Vaak komt het ontbreken van een infusiebeleid vooral omdat er geen duidelijke eigenaar is: ‘vascular access’ is relevant voor heel veel disciplines en velen zijn er dagelijks mee bezig, maar niemand is echt eindverantwoordelijke. De technische mogelijkheden zijn de laatste jaren wel groter geworden. Er zijn nieuwe materialen en ook nieuwe inbrengtechnieken ontwikkeld. Ook zijn er meer mogelijkheden voor het delen van kennis en ervaring zoals onder andere op het WoCoVA. Tenslotte is er veel literatuur beschikbaar in de vorm van onderzoeken en boeken over vasculaire toegang.

Poortkatheters vs. PICC-lijnen

Het gebruik van poortkatheters is in Nederland nog voor verbetering vatbaar. Binnen oncologie wordt gelukkig al wel meer voor centraal veneuze katheters gekozen in plaats van perifere infusen, maar is binnen de groep centrale katheters de PICC-lijn nog te vaak eerste keus. Terwijl, juist binnen oncologie, de voordelen van poortkatheters wel bekend moeten zijn, zowel ten opzichte van perifere infuuskatheters (PIVC) als ten opzichte van PICC-lijnen.

Wat je vaak ziet gebeuren in een ziekenhuis is dat een oncoloog kiest voor een poortkatheter, maar er dan geen optimale procedure is in het ziekenhuis of geen echt beleid op het plaatsten van poortkatheters. Het plaatsten van een poortkatheter is een ondergeschoven kindje dat weinig tijd en ruimte krijgt binnen de hele behandeling bij oncologische aandoeningen. Dat is echt jammer, want zeker bij langdurige chemotherapie is het vaak de meest geschikte oplossing die voor de patiënt grote voordelen heeft. Je spaart de bloedvaten, de behandeling verloopt beter en het biedt vrijheid aan de patiënt.

Sharing Expertise

In het magazine Sharing Expertise vertelde Ton van Boxtel al over de ontwikkeling op het gebied van poortkatheters en de zogenaamde PICC Port. Daar geeft hij nu een aanvulling op. “Door plaatsing op de arm (met de katheter in een ruim genoeg bloedvat) heeft de PICC Port de voordelen van de thorax poortkatheter, maar niet de nadelen van de PICC. Voordelen zijn cosmetisch, praktisch en de relatieve eenvoud van het plaatsen. Daar mag mijn inziens ook meer naar gekeken worden en besproken worden met de patiënt”, aldus Ton van Boxtel. Het is een mogelijkheid die in de Zuid Europese landen steeds meer wordt toegepast, zeker bij vrouwen met borstkanker.
 

Op weg naar een gedragen beleid
“Een bewuste keuze maken voor een specifieke infusietechniek is dus heel belangrijk, juist vanuit het perspectief van de patiënt. Het hoort een wezenlijk onderdeel te zijn van het behandelplan en van het gesprek met de patiënt. We pleiten ervoor, met de mensen van het WoCoVA, om in elke instelling mensen uit diverse disciplines, zowel inbrengers als gebruikers, gezamenlijk op te leiden tot experts in vasculaire toegang. Laat deze mensen op basis van een duidelijke richtlijn, zodat je heldere criteria hebt om te bepalen welke infusietechniek in welke situatie voor welke patiënt het meest geschikt is, de optimale vasculaire toegang bepalen.

Als je er dan ook voor zorgt dat je verpleegkundigen, anesthesiemedewerkers en/of verpleegkundig specialisten leert hechten dan kunnen zij, net als de PICC-lijn, ook een poortkatheter in de arm plaatsen. Eerst echogeleid via de Seldinger techniek de katheter plaatsen en vervolgens met IC-ECG geleid, al tijdens de procedure, de tip in de juiste positie brengen. De inbrenger moet alleen een pocket maken voor de poort, de katheter aansluiten en de pocket sluiten. Subcutaan hechten en de huid en eventuele tunnelpuncties / incisies kunnen met cyanoacrylaat huidlijm verder worden gesloten. Dit is laagdrempelig voor de patiënt, efficiënt in te plannen en kostenbesparend. Een regelmatig gezamenlijke bijscholing zorgt ervoor dat ze kunnen werken met het meest geschikte materiaal, dan heb je de basis ingrediënten voor een infusiebeleid te pakken. De zorg moet daar nu echt werk van gaan maken, zodat oplossingen als de PICC Port / brachiale poort een echte kans krijgen.”